دیابت فرزندتان را به معلمش بگویید - آقای ابوالفضلی

به گزارش آقای ابوالفضلی، اگر کودک شما مبتلا به دیابت است، یکی از مراحل سختی که پیش رو خواهید داشت، روزهایی است که او قرار است به مدرسه برود. خیلی مشکل است بچه ای را که تا دیروز با مراقبت های شدید تغذیه ای و دارویی در منزل تحت کنترل بوده، امروز به مدرسه بفرستیم؛ جایی که او حدود 5 تا 6 ساعت از روز را مجبور است دور از چشم ما و در

دیابت فرزندتان را به معلمش بگویید

نویسنده:

تبادل نظر با دکتر فریدون مصطفوی

اگر کودک شما مبتلا به دیابت است، یکی از مراحل سختی که پیش رو خواهید داشت، روزهایی است که او قرار است به مدرسه برود. خیلی مشکل است بچه ای را که تا دیروز با مراقبت های شدید تغذیه ای و دارویی در منزل تحت کنترل بوده، امروز به مدرسه بفرستیم؛ جایی که او حدود 5 تا 6 ساعت از روز را مجبور است دور از چشم ما و در اختیار اولیای مدرسه و هم نشین با بچه هایی هم سن خودش باشد. رویارویی با این شرایط کمی سخت به نظر می رسد اما دکتر فریدون مصطفوی، فوق تخصص بیماری های غدد اطفال در مرکز طبی بچه ها تهران و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این رابطه توصیه هایی دارند که می تواند به تان یاری کند.

مادری را تصور کنیم که فرزند 7ساله اش مبتلا به دیابت است و قرار است از فردا به کلاس اول دبستان برود و طبیعتا مادرش نگران حال اوست. اجازه بدهید بحث را از همین جا آغاز کنیم.

بله؛ تصویر خوبی است برای ورود به این بحث. در همین جا لازم می بینم که اطلاعاتی را به طور مختصر عرض کنم و دوست دارم که در ادامه تبادل نظر این شرحات را بسط بدهیم. باید با این مادر چند کلمه ای صحبت کنیم. برای کودکی که مبتلا به دیابت است و از فردا می خواهد به مدرسه برود یک نکته وجود دارد و آن یافتن یک جایگزین است. یعنی این بچه تا امروز مادری را در خانه داشته که مراقبت های درمانی و تغذیه ای را برای او انجام می داده است و از فردا تمام کوشش ما باید این باشد که جایگزینی برای مادر بچه در مدرسه پیدا کنیم.

ولی چه کسی می تواند جایگزین مادر گردد؟

جایگزین مادر بچه در چنین شرایطی می تواند معلم او، یکی از مسوولان مدرسه یا مربی بهداشت مدرسه باشد. حتی باید به هم کلاسی ها هم آموزش داده گردد. کودک دیابتی ما دارای برنامه خاصی برای تجویز دارو است. بعلاوه قند او در ساعات مدرسه ممکن است نوسان پیدا کند. باید علایم افت قند را به جایگزین های مادر در مدرسه آموزش داد تا بتوانند در مواردی که مسئله ای پیش می آید مثلا با یک فنجان آب قند به او یاری نمایند. در خصوص الگوهای خاص رفتاری کودک دیابتی (مانند استفاده مکرر از دست شویی یا خروج بیش از حد از کلاس برای نوشیدن آب) باید معلم را توجیه کنیم. هم کلاسی ها هم باید آموزش ببینند که در چنین مواردی برخورد درست و منطقی داشته باشند. البته این داستان یک زاویه دیگر هم دارد؛ یعنی خود دوری از خانه و رفتن به مدرسه به خصوص در روزهای اول می تواند برای کودک ما یک استرس به حساب بیاید و این استرس کنترل قند را دچار مشکل خواهد نمود، بنابراین در روزهای نخستین ضروری است مادر با کودک دیابتی خود همراهی بیشتری در مقایسه با بچه ها عادی داشته باشد؛ مثلا او را تا دم در مدرسه همراهی کند و به فرزندش بگوید: منتظر می مانم تا مدرسه تمام گردد و برگردی. پزشکان هم در این مورد می توانند با نوشتن یک نامه معرفی کودک به اولیای مدرسه و شرح بایدها و نبایدها یاری نماینده باشند.

از مهم ترین نکات درباره این بچه ها نحوه تغذیه آنهاست. با توجه به اینکه بعد از 7 سالگی، بچه ها زمان زیادی را در مدرسه می گذرانند، چه برنامه تغذیه ای را در مدرسه برای آنها مناسب می دانید؟

خب، در این شکی نیست که نحوه تغذیه این دسته از بچه ها باید با نظارت بیشتری همراه باشد اما این به هیچ وجه به معنی محدودیت های فوق العاده نیست. در حقیقت رژیم توصیه شده برای این بیماران دقیقا مانند همان توصیه هایی است که به تمام افراد جامعه برای حفظ سلامت شان می کنیم؛ یعنی مصرف محدود قند خالص و چربی. این بیماران نباید به سراغ قندهای خالص و چربی ها بروند، از روغن مایع استفاده نمایند و از این نوع توصیه ها. مهم تر از چه خوردن، چگونه خوردن است. برترین سیستم تنظیم دریافت موادمغذی برای بیماران دیابتی، سیستم 6 وعده ای است، یعنی در میان صبحانه و ناهار، ناهار و شام و البته در آخر شب، وعده های غذایی کوچکی به سه وعده اصلی غذایی اضافه شوند. این میان وعده می تواند نان، میوه، سیب زمینی و هر چیز دیگری اما با میزان و مقدار معین باشد. به اسم مثال، برای میوه ها، ما در هر وعده یک واحد میوه را توصیه می کنیم. یک سیب میانه، یک پرتقال و یا 6 تا 8 دانه گیلاس هر کدام معادل یک واحد میوه هستند، اما باید از موادی مانند شیرینی، کیک و... که حاوی قند مستقیم هستند، به طور جدی اجتناب نمایند.

آیا گروه غذایی ای هست که بتوانیم از آن به اسم برترین میان وعده نام ببریم؟

به نظر من، نه! نمی توان کودک را مجبور کرد به طور ثابت یک نوع از غذا را مصرف کند. ضمن اینکه محدودیت های زیاد خود عامل فرار کودک از رعایت توصیه های تغذیه ای است. باید دست کودک را در انتخاب میان وعده بر مبنای سلیقه اش باز گذاشت و با دقت بر او نظارت کرد. البته موادی مانند شیرینی، شربت و مانند اینها حتما باید محدود گردد، اما محدودیت بیش از این میزان صحیح نیست.

در خصوص زنگ ورزش و سایر فعالیت های بدنی احتمالی در مدرسه چه توصیه ای دارید؟

فعالیت ورزشی منظم و سبک می تواند تاثیر بسیار مطلوبی در حال بیماران و کنترل بیماری داشته باشد. طبیعی است که مقدار انسولین بیمار به منظور حضور در یک برنامه ورزشی منظم با ساعت آغاز و انتها معین از طریق پزشک بیمار تنظیم می گردد اما وقتی بیمار با یک فعالیت ورزشی غیربرنامه ریزی شده روبه رو می گردد، در آن زمان است که باید قند بیمار چک گردد. در صورت خیلی پایین و یا بالا بودن قندخون باید از انجام ورزش پرهیز گردد، در غیر این صورت مسئله ای برای انجام فعالیت ورزشی وجود ندارد. البته این بچه ها باید به شکل ویژه ای مراقبت شوند تا در طول زمان ورزش کردن دچار مسائل ناگهانی نشوند.

نقش کادر مدارس در مراقبت بهتر از این بچه ها چیست؟ آیا نیاز هست تا معلمان هم درباره نحوه برخورد با بیماران آموزش ببینند؟

حتما همین طور است. به هر حال بچه ها مدت زمان زیادی از روز را در مدرسه و در کنار معلم و هم کلاسی هایشان سپری می نمایند. نه تنها به معلمان، بلکه باید به بغل دستی ها و دوستان صمیمی کودک بیمار هم آموزش داده گردد تا از علایم افت شدید و یا افزایش قندخون آگاهی داشته باشند. در این صورت آنها می توانند از آسیب های غیرقابل جبران جلوگیری نمایند. از سوی دیگر این بچه ها ممکن است با شرایط خاصی مثل رفتن بیش از میزان معمول به دست شویی و یا نیاز به خوردن وعده غذایی در زمان برگزاری کلاس درس روبه رو باشند که معلم و مربی بهداشت مدرسه کودک باید از این شرایط آگاهی داشته باشند. از نظر الزامات درمانی هم یک کودک دیابتی در زمان حضور در مدرسه هم نیاز به چک قندخون دارد. در بچه هایی که خودشان توانایی انجام این آزمون را ندارند، این وظیفه برعهده مربی بهداشت و یا معلم دانش آموز دیابتی است.

آیا آموزش و پرورش در راستای تشکیل و تاسیس مدارس دوستدار بچه ها دیابتی اقدامی را در دست انجام دارد؟

در این رابطه تنها رویکرد موجود آموزش های حرفه ای است که به مربیان بهداشت داده می گردد و آنها را برای برخورد با شرایط ذکر شده آماده می نماید. ضمن اینکه اگر تمایلی هم برای تحقق این امر باشد باید در سطح مدیران اجرایی صورت بگیرد و بنده با توجه به شغل علمی خود و با توجه به اینکه دارای سمت اجرایی نیستم در این باره اظهارنظر نمی کنم. در خصوص سوال شما هم به همین مقدار بسنده می کنم که طبیعتا هرچه اطلاعات و برنامه های مراقبتی برای کودک در خانه و مدرسه بیشتر باشد به نفع او خواهد بود. البته طبیعی است که هرگاه از بنده و سایر همکاران ام در مراکز علمی برای تدوین چنین برنامه هایی یاری پزشکی خواسته گردد در حد توان خود حاضر به ارایه اطلاعات خواهیم بود.

منبع:www.salamat.com

/ج

منبع: راسخون