سوخت گیری هوایی چگونه انجام می گردد؟ - آقای ابوالفضلی

به گزارش آقای ابوالفضلی، سوخت گیری هوایی

سوخت گیری هوایی یا سوخت رسانی هوایی به فرایند انتقال سوخت از یک هواپیمای دارای سوخت به هواپیمای بدون سوخت دیگری در حین پرواز گفته می گردد. در پروازهای طولانی بسیار پیش می آید که هواپیماها سوخت خود را تمام نموده و در نتیجه مجبور به فرود اضطراری برای سوخت در فرودگاه های نزدیکی می شوند. اگر هواپیمایی برای سوخت گیری در فرودگاهی فرود نیاید و در آسمان و در حین پرواز بخواهد سوخت گیری را انجام دهد اگر خطرات این عمل را کنار بگذاریم، مزایای زیادی نیز برایش خواهد داشت. چرا که در هنگام صعود و برخاستن از فرودگاه مصرف سوخت هواپیما افزایش می یابد تا انرژی برخاستن را فراهم آورد و سوخت گیری هوایی این نقص را ندارد. در این مطلب مجله خبرنگاران شما را با سوخت گیری هوایی هواپیماها در حین پرواز آشنا می کند.

چرا سوخت گیری هوایی؟

با توسعه تعاملات بین المللی و البته صنعت گردشگر و گردشگری، صنعت هواپیمایی و هوانوردی نیز توسعه می یابند. در ادامه این جریان، افراد در پی سفر به سمت دیگر کره زمین رفته و در نتیجه پروازهای هواپیما با ساعت های طولانی واجب می گردد. فکر کنید که بخواهید پروازی بدون توقف از ایران به کشوری مانند آرژانتین داشته باشید. به نظرتان باک بنزین هواپیما باید چه مقدار باشد تا بتواند سوخت مورد احتیاج کل پرواز را تامین کند؟

حجم زیاد بنزین در هواپیما قطعا وزن زیادی را در برخواهد داشت و حل کردن تمام این مسائل خود احتیاج به طراحان و مهندسین حرفه ای دارد که سال ها برای آن بیندیشند. بعلاوه بیشتر پروازهای طولانی با هواپیماهای از قبل ساخته و روانه بازار شده، انجام می گیرد که مقدار حجم باک بنزین آن ها از قبل طراحی شده و قطعا در پروازهای طولانی احتیاج به سوخت گیری هوایی دارند. در نتیجه پروازهای طولانی یا با یک یا دو توقف در بین راه برای سوختگیری انجام می شوند یا سوخت گیری هوایی برای آن درخواست می گردد. به علت خطرات احتمالی سوخت گیری هوایی کمتر پیش می آید که به سراغ این راه چاره بروند. تنها زمانی آن را به عنوان یک راه چاره در نظر می گیرند که هیچ گونه راه چارهی برای هواپیمای بدون سوخت وجود نداشته باشد و این راه برترین گزینه پیش رو در نظر گرفته گردد.

تاریخچه سوختگیری هوایی

در طول تاریخ پرواز بشر بر فراز آسمان که چندان زیاد هم نیست، ما شاهد سوخت گیری هوایی در تاریخ 1923 میلادی بین دو هواپیمای جنگی بودیم. از این سوخت گیری عکسی تاریخی نیز برجای مانده است. کاپیتان لاول اچ. اسمیت و جان پی.ریچتر از هواپیمایی دیگر که بر فراز آن ها به پرواز عایدی، توانستند هواپیمای خود را در آسمان سوخت گیری نمایند. گفته می گردد که این اتفاق در ارتش استان متحده اولین سوختگیری هوایی بین دو هواپیما بوده است.

روش های سوخت گیری هوایی

امروزه سوخت گیری هوایی بیشتر برای جنگنده ها انجام می گیرد اما در این بین، پیش می آید که هواپیمایی مسافربری نیز احتیاج به سوخت گیری هوایی داشته باشد. برای این کار دو روش وجود دارد که به شما خوانندگان معرفی می نماییم.

روش سوخت رسانی با بوم | Flying Boom

در این روش در هوایپمای سوخت رسان و عموما در قسمت بالای آن کابینی برای استقرار یک فرد راهنمایی نماینده قرار گرفته است. هواپیمای سوخت رسان در قسمتی قرار می گیرد که تانک و مخزن هواپیمای دیگر در دیدرس آن باشد. در سوختگیری هوایی هر دو هواپیما سوخت گیرنده و سوخت رسان باید به گونه ای پرواز نمایند که فاصله ای یکسان با هم داشته و به هیچ عنوان سرعت و ارتفاعشان در زمان سوخت گیری هوایی تغییر نکند. این موضوع مهارت هر دو خلبان را می طلبد. در ادامه روش سوخت گیری با بوم، از هواپیمای سوخت رسان، بومی که شامل یک لوله انعطاف پذیر تلسکوپی است، خارج شده و با هوایت افسر راهنمایی نماینده به سمت دریچه سوخت هواپیمای دیگر راهنمایی می گردد. پس از اتصال به هواپیما دوم، نازل تزریق درون بوم فعال شده و سوختگیری هوایی انجام می گردد. در نهایت پس از اتمام سوختگیری بوم نازل تلسکوپی دوباره جمع شده و کل عملیات اتمام می یابد. بوم تلسکوپی دارای دو بالچه تعادل و سامانه سرد نماینده مخصوص در هنگام حادثه و آتش سوزی است.

مزایای این روش

• در این روش حجم بسیار بالایی از سوخت در مدت زمان کمتری وارد باک بنزین هواپیمای سوختگیر می گردد. در حقیقت سرعت سوختگیری هوایی در این روش 4 برابر روش های دیگر است.
• امنیت این روش بیشتر است چرا که کل فرایند در مدت زمان کمتری اجرا شده و بعلاوه اپراتور کنترل بوم دید کافی به بوم و نازل دارد. بنابراین اگر مسئله ای رخ دهد خواهد دید و سریع و در کمتر از 1 ثانیه بوم را جمع خواهد نمود.
• در این روش هواپیمای سوختگیر احتیاجی به داشتن سیستم ها و لوله های سوختگیر ندارند.
• این روش مطمئن ترین و عملی ترین روش سوخت گیری هوایی برای هواپیماهای بزرگ است.
• سوخت رسانی با بوم را در شرایط جوی نامساعد نیز می توان انجام داد که یکی از مهم ترین مزایای این روش است.

معایب این روش

• در این روش، تانکر سوخت رسان در هر پرواز تنها به یک هواپیما می تواند سوخت برساند. بعلاوه در این روش امکان سوخت رسانی به هلی کوپتر و بالگرد وجود ندارد.
• احتیاج به افسر کنترل بوم دارد.
• هزینه و قیمت تانکرهای این نوع هواپیما بسیار گران بوده و طراحی آن ها نیز بسیار سخت و پیچیده است.

روش سوخت رسانی سبدی یا شلنگی | Probe and Drogue

شرح این روش شاید در ابتدا برایتان گیج نماینده باشد اما با تماشا عکس های زیر این روش را یاد بگیرید. در این روش سوختگیری هوایی هوایپمایی که سوخت آن تمام شده است در قسمت مخزن سوخت خود که بیشتر در زیر بال ها است، شلنگی دارد که با قرقره آن را آزاد می نماید. در انتهای این شلنگ سبدی قرار گرفته که باعث بی حرکت ماندن شلنگ در هوا می گردد. سپس از هواپیمای سوخت رسان باید نوک لوله سوخت رسان خود را درون این سبد بفرستد. پس از اینکه گیرنده سبد شکل لوله هواپیمای دیگر را گرفت، در یکدیگر قفل شده و سوخت گیری آغاز می گردد. این روش به نسبت روش بوم تلسکوپی انعطاف بیشتری دارد. چرا که هواپیماها آزادی عمل بیشتری دارند. پس از اتمام سوختگیری هواپیماها شلنگ های خود را از هم جدا نموده و دوباره به درون هواپیما آن را جمع می نمایند.

مزایای این روش

• با این روش می توان به هلی کوپتر و بالگردها نیز سوخت رساند.
• بعلاوه در این روش می توان همزمان به چند هواپیما سوخت رساند.
• طراحی شلنگ ها و سیستم سوخت رسانی در این روش بسیار ساده تر از روش قبلی است. در این روش هواپیماهای مسافربری و حمل بار نیز به راحتی می توانند تبدیل به هواپیمایی سوخت رسان شوند.
• در این روش احتیاجی به افراد متخصص راهنمایی نماینده لوله به عنوان پرسنل سوخت رسان نیست.
• ضمناً تعمیر و نگهداری از وسایل این روش نیز بسیار آسان و با هزینه کمتر بوده است.

معایب این روش

• خب چون قطر شلنگ در این روش مقدار مخصوصی دارد، نمی تواند زیاد بزرگ باشد. در نتیجه محدودیت در سوخت گیری هوایی ایجاد می نماید. هم سوخت کمتری را به هواپیمای مورد نظر می فرستد و هم به زمان بیشتری احتیاج دارد. در این روش سرعت انتقال 650 تا 2000 لیتر در هر دقیقه است که به نسبت روش قبلی (4500 لیتر در هر دقیقه در روش بوم) کمتر است.
• این روش در شرایط جوی نامساعد امکان پذیر نیست و در نتیجه دارای خطر بیشتری به نسبت دیگر روش هاست. هواپیماهایی که احتیاج به دریافت سوخت دارند، باید لوله سوختگیری در قسمت پراب خود باشند. همواره صحنه هایی از اتفاقات هوایی در حین سوخت گیری راجع به این نوع از سوخت رسانی بوده است.

اطلاعات دیگری در خصوص سوخت گیری در آسمان

در بیشتر مواقع هواپیمای سوخت رسان یک هواپیمای جنگنده است. در نتیجه محدودیت های حمل سوخت هواپیمای سوخت رسان را نیز باید در دو روش بالا در نظر گرفت. در نتیجه تمام هواپیماهای سوخت رسان بدنه ای شبیه به هواپیماهای باربری و مسافربری دارند. مثلا تانکر سوخت رسان KC-10 اکستندر بدنه ای به شکل DC-10 دارد و یا تانکر IL-78 بدنه هواپیمای مسافربری IL-76 را دارد.

تانکر های سوخت رسان هوایی باید بتوانند به طور همزمان به چندین هواپیما سوخت رسانی داشته باشند. این موضوع برعکس نیز صادق است. یعنی تانکر سوخت رسان گاهی خودش نیز تبدیل به هواپیمای سوخت گیرنده می گردد. پس باید تمام امکانات سوخت گیری را هم داشته باشد.

هزینه هواپیماهای تانکری سوخت رسان بسیار گران تمام می گردد بنابراین عموما آن ها را چندکاره و چند منظوره می سازند. به عنوان مثال بیشتر آن ها توانایی حمل باری به مقدار 25 تن یا 37 سرباز را هم دارند.

فکر نکنید که تانکرهای سوخت رسان فقط در آسمان وجود سوخت رسانی دارند. بلکه بسیاری از آن ها بر روی زمین نیز این قابلیت را دارند که به هواپیماهای روی زمین نیز سوخت رسانی داشته باشند.

با توجه به اطلاعات بالا می توان گفت که وجود هواپیماها برای سوخت گیری هوایی در سیستم ناوگان هوایی و صنعت هواپیمایی هر کشوری امری مهم تلقی می گردد. در هنگام خرید بلیط هواپیمای خود به هر مقصدی به تعداد توقف های آن در طول راستا دقت کنید و اگر در پی مشاوره در زمینه بلیط و پرواز به هر کشوری در جهان هستید، می توانید با شماره 8540-021 تماس بگیرید.

منبع: telegraph.co.uk