زیلو، دست بافته ای که به شهرت جهانی رسید - آقای ابوالفضلی

به گزارش آقای ابوالفضلی، زیلو، دست بافته هزار ساله هنرمندان میبدی است که اکنون با نام این شهرستان به شهرت جهانی رسیده است.

زیلو، یکی از صنایع دستی قدیمی ایران است و از زمان کهن مورد علاقه و مصرف میبدی ها قرار داشته چراکه هم دستباف بوده و هم سازگار با محیط زیست است، تا آنجا که به فرش سلامت معروف شده و به خاطر مصرف پنبه به عنوان عنصر اولیه بدون پرز در بافت، سلامتی بافنده و مصرف کننده را به مخاطره نمی اندازد.

خاستگاه این هنر صنعت شهرستان میبد است و به گواه تاریخ، میبدی ها نفیس ترین زیلوها را بافتند و در آن تغییرات ایجاد کردند.

هیچ زیلویی وجود ندارد که بافت شهر دیگری و تاریخ قرن ها قبل را داشته باشد و از سوی دیگر این هنر صنعت در عین سادگی بافت اولیه، نقش و نگارهای ظریف و منحصربه فرد دارد و در طرح ها و رنگ های مختلف بافت می شود که آبی سفید ازجمله معروف ترین و پرطرفدارترین رنگ های این مفروش سنتی است.

زیلو با ساختار گلدانی، نقوش گل چند پر و طوق در زمینه بافته می شود که ساختار گلدانی معمولاً با طرح های مربع، خطوط شکسته حاشیه، لچک، لوزی و قندیل پر می شود.

زیلو در گذشته تنها به عنوان فرش و زیرانداز استفاده می شد، اما اکنون زیلوبافان خوش ذوق میبدی کاربردهای جدیدی به این دست بافته داده اند که به عنوان روکش جایگاه ماشین، تابلو، سجاده، کناره، پشتی و مبل تولید می شود.

سازگاری با محیط زیست، عمر مفید و طولانی ثبات رنگ و ضد آلرژی ازجمله مزایای زیلوی میبد است.

قدیمی ترین زیلویی که در حال حاضر در ایران موجود است، قطعه ای مربوط به سال 808 هجری قمری است که در موزهٔ زیلوی میبد نگهداری می شود و نفیس ترین زیلوی میبد نیز متعلق به قرن 12 هجری قمری است که بر روی آن 24 سجاده طراحی شده و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ هزار و 118 هجری قمری نقش بسته است.

افزایش صادرات زیلو

مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد گفت: یکی از شاخصه هایی که باعث می شود شهری در حوزه صنایع دستی به ثبت جهانی برسد فعالیت اکثر مردم آن شهر در زمینه صنعت دستی مد نظر و نقش آن ها در اقتصاد شهر است.

فاطمی با بیان اینکه نزدیک به 80 درصد مردم و حتی مسئولین شهرستان میبد با صنعت زیلوبافی آشنا هستند افزود: شهر میبد توانست تمام شاخصه ها را برای ثبت جهانی صنعت دستی زیلو کسب کند و به عنوان شهر جهانی زیلو به جهان معرفی شود.

او گفت: بعد از ثبت جهانی، مردم به ایجاد کارگاه های زیلوبافی ترغیب شدند و در حال حاضر بیش از 500 هنرمند زیلوباف در کارگاه های زیلوبافی فعالیت دارند و تولید زیلو در این شهرستان افزایش پیدا کرده و اکنون باید با بازاریابی، صنعت زیلو را بیش از پیش به مردم ایران و جهان معرفی کنیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با اشاره افزایش صادرات زیلو اظهار کرد: در گذشته زیلوی میبد به کربلا، نجف و سامرا صادر می شد و به تازگی صادرات به سایر کشورها برنامه ریزی شده و کشورهایی نیز ابراز تمایل کردند که برخی از آن ها نیز با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه نوع مواد اولیه خاصی را سفارش می دهند.

جهانی شدن زیلو به کام چه کسی است؟

فاطمه منصوری یکی از زیلوبافان کهنه کار میبدی از قدمت و مزیت های زیلو گفت و افزود: جهانی شدن زیلو تفاوتی به حال آن ها نداشته است.

منصوری خاطرنشان کرد: ما از مردم می شنویم که زیلویی که 40 سال است می بافیم جهانی شده، اما درآمد ما همچنان مانند قبل است و حتی بیمه هم نیستیم.

مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با اشاره به مسائل زیلوبافان در زمینه بیمه گفت: تعداد صنعتگرانی که می توانیم در کشور بیمه کنیم بسیار محدود و سهمیه استان یزد هم میزان کمی است که با ثبت جهانی سعی می کنیم که این سهمیه را افزایش دهیم.

محمدعلی طالبی، استاندار یزد با اشاره به ضرورت معرفی بیش از پیش ظرفیت های میراثی استان به مردم جهان، گفت: ثبت جهانی زیلو آغاز کار برای بهره برداری از این میراث ارزشمند است.

طالبی ثبت جهانی زیلو را آغاز کار برای بهره برداری از این میراث ارزشمند مطرح نمود و افزود: ایجاد خوشه زیلو، ارائه تسهیلات گسترش فعالیت های زیلوبافی در میبد و جذب کمک های علمی و آموزشی جهاد دانشگاهی ازجمله اقدامات در دستور کار استان یزد برای حمایت از زیلوی میبد است.

زیلوبافان میبد پیشانی درخشان تولید زیلو در کشور هستند

علی اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: استان یزد با توجه به سابقه دیرینه در تولید انواع صنایع دستی جایگاه ویژه ای در شکوفایی هنر صنعت زیلو دارد و فعالان این حوزه در شهرستان میبد پیشانی درخشان تولید زیلو در کشور هستند.

مونسان افزود: ما با این باور که صنایع دستی اقتصاد بومی و ملی را متحول می کند اقدام به تجهیز کارگاه ها، آموزش، پرداخت تسهیلات به زیلوبافان و در اختیار گذاشتن رایگان دار زیلوبافی به بافندگان برای احیای این صنعت تاریخی کردیم و از هیچ کمک و حمایتی برای مطرح شدن زیلو در سطح جهانی نیز دریغ نخواهیم کرد.

او ادامه داد: جهانی شدن یکی از مهم ترین دستاوردهایش معرفی شهر است که اکنون میبد به عنوان یک شهر جهانی در جهان با موضوع زیلو معرفی می شود.

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سرانجام شرح داد: ما هر جایی را که به ثبت جهانی رساندیم آمارهای جهانی و گردشگرهای خارجی، به شدت رشد کرد که امیدواریم میبد هم از موهبت های جهانی شدن برخوردار شود و بتوانیم در سال های آینده صنایع دیگر این استان را به ثبت جهانی برسانیم.