دلایل ابتلا به بیماری نادر پیل پایی چیست؟ - آقای ابوالفضلی

به گزارش آقای ابوالفضلی، پاهایی متورم با پوستی ضخیم که عفونت در انتظارشان است نشانه هایی از یک بیماری نادر و عجیب هستند که بیش از همه، مردمان محروم و فقیر بعضی از کشورهای آفریقایی را مبتلا می نماید و جان آنها را به خطر می اندازد.

بیماری ای به نام پیل پایی یا به عبارت دیگر فیل پایی که شاید نام و نشانه هایش برای بیشتر ما غریبه باشد و یک نوع بیماری پوستی نادر است که موضوع این شماره ماست.

از چه زمانی پیل پایی، الفانتیازیس نام گرفت؟

بسیاری از اهالی مالابر، مثل هندوها، برهمن ها و همسرانشان، در واقع حدود یک چهارم یا یک پنجم کل جمعیت منطقه که همگی از پایین ترین قشر جامعه هستند پاهای بسیار بزرگ و متورمی دارند و به خاطر همین پاهای غول پیکر می میرند. چشم انداز این پاها زشت و چندش آور است. خودشان می گویند به خاطر آب منطقه است که این طور می شوند، چون این کشور در ناحیه باتلاقی و پر از لجنزار واقع شده است.

به این پاهای متورم در زبان بومی پریکیس می گویند و تورم همه آنها مثل هم است؛ از زانو آغاز می گردد و تا پایین پا ادامه دارد. این توصیفات، بخشی از نوشته های شرق شناسی به نام تام پایرس است که در سفرش به هند در سال های 1512 تا 1515 به رشته تحریر درآورده است اما خیلی پیش از پایرس اولین بار فردی به نام سلسوس در دوران قبل از میلاد، نام الفانتیازیس را روی این بیماری عجیب گذاشت. وجه تسمیه این نام هم پاهایی بودند که شبیه پوست فیل می شدند.

پیل پایی یا فیل پایی

الفانتیازیس- فیل پایی یا پیل پایی- نوعی بیماری است که در نتیجه انسداد عروق لنفاوی اتفاق می افتد. این بیماری سبب التهاب و ضخیم شدن بیش از حد پوست و بافت ها مخصوصا در اندام های پایینی بدن می گردد. بیماری پیل پایی، اغلب، پاها و اندام های تناسلی خارجی را درگیر می نماید و آغاز آن با شل و ضخیم شدن پوست و زخم شدن آن و احساس ناخوشی همراه با تب و لرز است.

پیل پایی ممکن است بسیار دردناک و ناراحت نماینده باشد و توانایی تحرک و داشتن یک زندگی عادی را از بیمار بگیرد. یکی از عواقب خطرناک این بیماری بسته شدن رگ های خونی است که در نتیجه آن خون به اندام مبتلا نمی رسد و سبب عفونی شدن پوست و قانقاریا می گردد.

انگلی یا غیرانگلی

پیل پایی بیماری ای است که به طور کلی به چند نوع اصلی و شایع تر تقسیم می گردد و یکسری اختلالات وابسته به آن نیز وجود دارد...

اولین و شایع ترین نوع آن الفانتیازیس لنفاوی است که در اثر نوعی بیماری انگلی اتفاق می افتد. این انگل از راه نیش پشه آلوده به انگل وارد بدن می گردد. سپس در عروق لنفاوی جای می گیرد و توان پاکسازی اندام های آلوده را از این عروق می گیرد. هنوز به طور قطع معین نیست که آیا این انگل به تنهایی سبب چنین التهابی می گردد یا فعالیت سیستم ایمنی برای مقابله با انگل این شرایط را به وجود می آورد.

الفانتیازیس لنفاوی در ابتدا تنها در نواحی گرمسیری بین دو مدار شمالی و جنوبی استوا و در قاره آفریقا دیده می شد اما الان برآوردها نشان می دهد حدود 120 میلیون نفر در بیش از 80 کشور دنیا به این بیماری مبتلا هستند که تقریبا یک سوم آنها به موارد حاد پیل پایی دچار شده اند. بیشترین شیوع بیماری هم در اوگاندا، تانزانیا، کنیا، رواندا، برونئی، سودان، مصر و اتیوپی است.

نوع دیگر این بیماری، پیل پایی غیرانگلی است و بیشتر در کوه های مرکزی آفریقا دیده می گردد. عامل این نوع پیل پایی تماس مکرر با خاکسترهای آتشفشانی در این ناحیه است. خاک رس این منطقه حاوی مواد قلیایی مثل سدیم و پتاسیم و تحت تاثیر فعالیت های آتشفشانی است. چون اهالی منطقه با پای برهنه روی این خاک راه می روند، در نتیجه ذرات ریز شیمیایی وارد پای آنها و از آنجا به عروق لنفاوی منتقل می گردد. این مواد، عروق لنفاوی را تحریک می نمایند طوری که در نهایت سبب انسداد آنها شده و اندام تحت تاثیر را در معرض نوعی عفونت قرار می دهند.

ادم لنفاوی ارثی نیز یکی دیگر از انواع پیل پایی و نوعی اختلال ژنتیکی است. در این مورد، رشد نکردن عروق لنفاوی سبب انباشته شدن مایع در اندام های بدن می گردد.

ادم لنفاوی ثانویه نیز نوعی اختلال در سیستم لنفاوی است که در اثر عفونت ایجاد می گردد. نشانه های این نوع شامل حمله ناگهانی، لرز، تب شدید و متورم شدن پاهاست.

پیل پایی درمان می گردد اما...

درمان پیل پایی به نوع آن بستگی دارد. درمان نوع الفانتیازیس لنفاوی براساس از بین بردن انگلی که عامل بیماری است پایه ریزی می گردد. درمان دارویی باید به محض اینکه علائم اولیه در فرد ظاهر شد آغاز گردد اما مسئله ای که در درمان پیل پایی وجود دارد این است که اغلب نمی توان آن را به موقع تشخیص داد. اگر بیماری بیضه ها را درگیر نموده باشد اغلب اوقات تنها درمان موثر جراحی است ولی در خصوص پاها کار چندانی نمی توان کرد. متاسفانه هنوز واکسنی برای این بیماری وجود ندارد.

برای پیشگیری چه می توان کرد؟

کوشش های زیادی که در عرصه دنیای برای مهار کامل این بیماری انجام گرفته است این نوید را می دهد که نوع الفانتیازیس لنفاوی تا سال 2020 ریشه کن خواهد شد. برآوردها نشان می دهد تا به امروز از ابتلای حدود 6/6 میلیون کودک به این بیماری پیشگیری شده و جلوی پیشرفت بیماری تقریبا 5/9 میلیون مبتلا نیز گرفته شده است.

در خصوص نوع غیرانگلی نیز بالا بردن سطح آگاهی مردم در خصوص بیماری، رعایت بهداشت و پوشیدن کفش مناسب می تواند تا حد زیادی به ریشه کن کردن آن یاری کند. به گفته پزشکان، شست وشوی دقیق و روزانه پای آلوده هم می تواند جلوی عفونت ثانویه پوست را بگیرد و از بروز علائم پیل پایی پیشگیری کند.