دعوای قدیمی بالا گرفت، خنک کردن زمین به چه قیمتی؟ - آقای ابوالفضلی

به گزارش آقای ابوالفضلی، هیچ سازمان تحقیقاتی ای هنوز نتوانسته برسر به کارگیری راهکارهایی برای خنک کردن کره زمین، به توافقات کلی و نهایی برسد و در این شرایط هر فردی ممکن است وارد گود شده و ادعا کند که می تواند با کمی دود و آئینه، کره زمین را خنک کند!

غزال زیاری- طبیعتا به هر چیزی که فکر کنید، احتمالا دانشمندی در حال آنالیز و مطالعه درباره آن است. بعضی محققان برروی الگوهای تولیدمثل موش های کور مطالعه می نمایند و عده ای دیگر به سراغ ایرودینامیک توپ های کریکت رفته اند و حتی بعضی دانشمندان نیز درباره اینکه چرا مردم پیتزا را به لوبیا ترجیح می دهند، تحقیق می نمایند.

ولی بعضی مسائل هم هست که دانشمندان زیاد به سراغ شان نمی روند؛ مثلا تغییر دادن انسان ها از نظر ژنتیکی یا شبیه سازی انسان ها. آنها بدون رضایت آگاهانه، چنین آزمایش هایی را انجام نمی دهند. در این میان مجموعه ای از روش های پزشکی تجربی وجود دارد که می تواند چیزهای زیادی را به ما بیاموزد ولی کسی به سراغ امتحانشان نمی رود.

بسیاری از دانشمندان مدتهاست که به تزریق مواد شیمیایی به اتمسفر کره زمین (تزریق آئروسل استراتوسفر یا SAI)، به منظور خنک کردن آب و هوا فکر می نمایند. اما از آنجا که چنین اقداماتی تابو و نهی شده به نظر می رسند و می توانند خطراتی جدی برای کره زمین به همراه داشته باشند، تا به امروز شاهد چنین اتفاقی نبوده ایم.

عده ای از دانشمندان در سال های اخیر کوشیده اند تا تصورات موجود در این باره را تغییر دهند و ماه گذشته برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد خواستار تحقیق بیشتر در زمینه مهندسی زمین (ژئو مهندسی) شد و در این میان محققان و کارآفرینان سیلیکون ولی نیز آزمایش هایی در مقیاس کوچک را در این باره انجام دادند که با محکومیت های فراوانی از سوی جوامع علمی روبرو شد.

بزرگترین اختلاف نظر در جهانی علم

حالا اختلاف نظر بین دانشمندان آب و هوا در این باره باعث ایجاد بزرگترین شکاف در جهان علم جوی و مطالعات اقلیمی در سال های اخیر شده و شاهد یک نبرد و مشاجره بزرگ بر سر نحوه مقابله با تغییرات آب و هوایی، به ویژه با ادامه افزایش انتشار گازهای گلخانه ای هستیم.

یک گروه از دانشمندان بر این باورند که با تزریق نکردن مواد شیمیایی برای خنک کردن جو، انسان ها خود را نابود خواهند کرد و دسته ای دیگر معتقدند که انجام چنین تحقیقاتی، عواقب فاجعه بار و غیرقابل تصوری را به همراه خواهد داشت.

در این میان هیچ فرد یا سازمانی اجازه تصمیم گیری انحصاری درباره این مبحث اخلاقی را ندارد و دولت ها، نهادهای علمی و پژوهشگران منفرد در این باره فقط اظهارنظر می نمایند. اخیرا و وقتی بحث ژئومهندسی اتمسفر زمین مطرح شد، اکثرا موافق بودند که خطرات این موضوع بیشتر از فرصت های آن است.

بیشتر بخوانید:

• شتر ها و کوسه ها ناجی میلیون ها انسان از مرگ حتمی !
• این افراد بزودی بی کار می شوند!

این ریسک وجود دارد که به کارگیری تکنولوژی ژئومهندسی که به وسیله ثروتمندان استفاده می گردد به ضرر دیگران باشد؛ مثلا اگر با جلوگیری از بالاآمدن سطح آب دریا، گرچه می توان املاک ساحلی را از آب گرفتگی نجات داد، اما از سوی دیگر اختلالاتی در وزش بادهای موسمی ایجاد شده و احتمال قحطی در آسیای جنوب شرقی افزایش می یابد. از همین رو بحث برسر تنظیم دما و آب و هوای کره زمین با دستکاری های تکنولوژیک، یک نزاع جهانی را ایجاد نموده است.

به همین دلیل بحث خطرات اخلاقی نیز وجود دارد: اگر دولت ها و صنایع، تزریق مواد شیمیایی به اتمسفر کره زمین را به منزله راه چاره قابل اعتماد و برنامه B برای تغییرات آب و هوایی ببینند، از آن به عنوان بهانه ای برای جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه ای استفاده خواهند کرد و پس از آن، یک بحث دیگر مطرح می گردد: بسیاری از مردم از تغییر در نظم طبیعی جهان احساس ناراحتی خواهند کرد و این حس به آنها دست می دهد که اوضاع اشتباه و نادرست پیش می رود.

ژئومهندسی از چه زمانی باب شد؟

تا اوایل دهه 2000، ژئو مهندسی خورشیدی، جای زیادی در جریان های علمی نداشت. در آن موقع دانشمندانی مثل دیوید کیت که استاد فیزیک کاربردی دانشگاه هاروارد است، برای اولین بار از بحث و آنالیز درباره استفاده از مواد شیمیایی برای خنک کردن کره زمین صحبت کردند.

بعد از آن بود که صدها مقاله، کتاب و یاری های بشردوستانه برای حمایت از تحقیقات در این باره ارائه شد و میلیاردهای جهانی فناوری از جمله بیل گیتس که به پتانسیل این تکنولوژی علاقمند شده بودند، در این تحقیقات سرمایه گذاری کردند. در سال 2021، سازمان های معتبری مثل آموزشگاه ملی علوم، مهندسی و پزشکی به دانشمندان توصیه کرد که با احتیاط این تحقیقات را دنبال نمایند.

هانسی سینگ، استاد دینامیک آب و هوایی دانشگاه ویکتوریای کانادا براین باور است که اوضاع به طرز قابل توجهی تغییر نموده. در سال 2016، او بعد از فارغ التحصیلی دکترا، علاقه داشت تا در رشته مهندسی زمین تحصیل کند ولی به او توصیه شد تا با توجه به احتمال مخدوش شدن شهرتش، این کار را انجام ندهد. خودش در این باره گفته:آنقدر احساسات منفی در این زمینه وجود داشت که مردم از ورود به این حیطه می ترسیدند؛ البته الان این حس کمتر شده.

در این میان بعضی افراد مثل سینگ که موافق این ایده هستند، معقتدند که ژئومهندسی (مهندسی زمین)، گزینه ای است که روزی باید مدنظر قرار بگیرد. اما مخالفان این ایده، ابهامات زیادی دارند. آنها بیشتر این راه چاره را کوششی برای لابیگری می دانند. جنی استفنز، استاد علم و سیاست پایداری در دانشگاه نورت ایسترن گفته: گروه های حامی این طرح، با بهره گیری از منابع مالی زیادی که دراختیار دارند، در این راستا کوشش می نمایند.

حمایت از تحقیقات درباره تکنولوژی مهندسی زمین منجر به ایجاد شکافی جدی در جهانی علوم آب و هوایی شده است. هواداران این طرح، زیرنظر گروه تحقیقاتی کیت هاروارد برنامه ای داشتند که تکنولوژی SAI را در آسمان منطقه ها شمالی سوئد آزمایش نمایند. البته این پروژه در نهایت به خاطر مخالفت های گروه های محیط زیستی و گروه های بومی محلی لغو شد.

فرانک بیرمن، استاد حاکمیت پایدار جهانی در دانشگاه اوترخت هلند گفته که این واقعیت که پروژه کیت در آستانه پیشروی تا مراحل نهایی بود، موجی از شوک را در جامعه علوم محیطی ایجاد کرد. او گفت: این نشانه ای بود که این افراد در اجرای چنین کارهایی جدی هستند.

جمع کردن امضا در مخالفت و حمایت از این طرح

در آن موقع بیرمن نامه ای را در واکنش به این کوشش ها تدارک دید که بعد از آنکه به امضای ده ها دانشمند و محقق آب و هوایی رسید، در ژانویه سال 2022منتشر شد. هدف از نگارش این نامه، شفاف سازی در این باره بود که جامعه دانشگاهی تمایلی به همکاری دولت ها در زمینه توسعه فناوری مهندسی زمین خورشیدی ندارد. بیرمن بر این باور است که دانشمندانی که مخالف مهندسی زمین هستند، حالا نظم و انضباط بیشتری یافته اند.

امروزه بیش از 400 آموزشگاه این نامه را به امضا رسانده اند و از جمله چهره های مشهور حامی این نامه می توان به مایکل اوپنهایمر، استاد دانشگاه پرینستون و یکی از اصلی ترین افرادی که هشدارهایی جدی درباره خطرات تغییرات آب و هوایی داده بود اشاره نمود. بیرمن گفت: افراد زیادی برای مدت هایی طولانی این بحث را نادیده گرفتند؛ ولی حالا احساس نگرانی نموده و وارد این بحث شده اند.

موافقان چه می گویند؟

بسیاری از افرادی که در زمینه مهندسی زمین تحقیق می نمایند، این نامه را به منزله یک حمله مستقیم می دانند. دانیله ویزیونی، محقق دانشگاه کرنل بلافاصله بحثی درباره راه چارههایی برای مقابله با درخواست ها در راستای محدود کردن چنین تحقیقاتی را عنوان کرد. از نظر او و دیگر هواداران تحقیق درباره مهندسی زمین، اجتناب از فعالیت در این زمینه، به منزله از دست دادن فرصتی طلایی برای شناخت بهتر ریسک ها و فواید بالقوه تکنولوژی ای است که در آینده احتمالا مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

ویزیونی دراین باره گفته: شما نمی توانید بگوئید که از آنجا که شاید روزی، فردی در آینده ممکن است از این ایده سوء استفاده کند، ما نباید در خصوص آن تحقیق و مطالعه کنیم. شما برای دیگران تصمیم گیری می کنید؛ برای افرادی که شاید هنوز وجود نداشته باشند. و در نهایت اظهار داشت که تصمیم دارد تا نامه ای نوشته تا حمایتش را از تحقیقات درباره مهندسی زمین ابراز کند: محققان مهندسی زمین، همواره در حالت تدافعی هستند و این طور به نظر می رسد که ما باید قوی تر باشیم.

نامه ویزیونی در اواخر ماه گذشته منتشر شد و بیش از 100 نفر که اکثرا محققانی بین المللی و اروپایی بودند آن ر به امضا رساندند و در بین امضا نمایندگان، نام دانشمندان بزرگی مثل جیمز هانس، پروفسور دانشگاه کلمبیا و محقق دیگری که خواستار اقدامات اساسی در خصوص گرمایش زمین هستند به چشم می خورد.

محققانی که برروی پروژه مهندسی زمین کار می نمایند، گهگاهی بر این نکته تاکید دارند که مداخله در امور آب و هوایی، جایگزینی برای کاهش پخش گازهای گلخانه ای نیست و احتیاج به توافق های بین المللی و حکمرانی عادلانه در خصوص نحوه استفاده از این فناوری وجود دارد.

ورود افراد شخصی ممنوع!

سینگ که دومین نامه تحقیقاتی در حمایت از مهندسی زمین را امضا نموده، معتقد است که گزارش های ماه دسامبر درباره یک سری پروازهای آزمایشی بحث برانگیز که به وسیله استارت آپ مهندسی زمین میک سان ست اجرا شده، باعث ایجاد این نگرانی شده که اگر دولت ها و محققان به شکلی جدی، مطالعاتی را درباره مهندسی زمین انجام ندهند، فرد دیگری ممکن است دست به کار شده و بدون درنظر گرفتن عواقب غیرقابل پیش بینی این اقدام، کنترل امور را در دست بگیرد.

سینگ گفته: هیچ سازمان تحقیقاتی ای هنوز نتوانسته به توافقات کلی و نهایی برسد و در این شرایط هر فردی ممکن است وارد گود شده و ادعا کند که می تواند با کمی دود و آئینه، کره زمین را خنک کند.

با این وجود، برای کسانی که مخالف تحقیقات درباره مهندسی زمین هستند، این تحقیق جنجالی، نشانه برعکسی بود. مخالفان تحقیقات مهندسی زمین، ممکن است در خصوص اخلاقیات در نحوه به کارگیری از فناوری قاطع باشند ولی وقتی که دانشمندان، پایه های علمی را ایجاد نمایند، تصمیم درمورد نحوه به کارگیری این فناوری ممکن است از کنترل آنها خارج باشد.

منبع: Time

5858