رابطه پاراسوشیال چیست و چه چیزی در خصوص آن خطرناک است؟ - آقای ابوالفضلی

به گزارش آقای ابوالفضلی، احتمالا برای شما هم پیش آمده است که با افرادی رو به رو شوید که به شکلی اغراق آمیز به یک سلبریتی ابراز عشق می نمایند و به نوعی در فکر خود، با او یک رابطه را شکل داده اند. به طور کلی رابطه پاراسوشیال به رابطه یک طرفه گفته می گردد که در آن یک نفر انرژی عاطفی، علاقه و زمان زیادی را به فرد مدنظر (در اغلب موارد افراد مشهور و بازیگران) اختصاص می دهد، در حالی که شخص دیگر به هیچ وجه او را نمی شناسد!

رابطه پاراسوشیال چیست؟

همانطور که در مقدمه هم اشاره شد، این دسته از روابط که در موارد حاد نوعی اختلال فکری محسوب می شوند به رابطه ای خیالی و یک طرفه گفته می گردد که در آن فرد، شیفته ی یک فرد مشهور می گردد و در فکر خود چنان رابطه قوی ای را می سازد که می توان آن را همچون یک رابطه واقعی در نظر گرفت، در حالی که شخص دیگر به هیچ وجه او را نمی شناسد! روابط پاراسوشیال بیشتر با افراد مشهور، اعضای تیم های ورزشی یا ستاره های سینمایی و تلویزیونی رایج است. در رابطه پاراسوشیال، فرد سرشناس برای هوادارش چیزی بیشتر از یک غریبه است و معشوق احساس می نماید که او را به خوبی می شناسد. در واقع، یک نوع نزدیکی و صمیمیت گمراه نماینده در این رابطه وجود دارد.

در گذشته، رابطه پاراسوشیال عمدتاً با شخصیت های تلویزیونی و سینمایی رخ می داد؛ اما در دنیای امروز، این روابط بین فردی با نویسنده مورد علاقه خود، اینفلوینسرهای شبکه های اجتماعی و گیمرها هم رخ می دهد. از طرفی ماهیت و مقدار صمیمیت هم برای ایجاد این نوع از روابط در دنیای امروز به حد بالایی رسیده است. به این معنی که دنیای اینترنتی امروز به بینندگان این امکان را می دهد که صمیمی ترین و شخصی ترین بخش های زندگی یک شخصیت مشهور را مشاهده نمایند و آن را با دیگران به اشتراک بگذارند. به همین علت هم رابطه پاراسوشیال امروز نسبت به گذشته می تواند بسیار عمیق تر هم دنبال گردد.

اینترنت امکان دسترسی 24 ساعته به کاربران رسانه ها را فراهم می نماید و افزایش وابستگی به اینترنت ممکن است منجر به افزایش تمایل به سمت تعاملات پاراسوشیالی گردد، در حالی که روابط همچنان یک طرفه به جای مانده اند. از طرفی وجود محیط هایی تعاملی تری به افراد اجازه می دهد تا با شخصیت های رسانه ای خود ارتباط برقرار نمایند و صمیمیت و استحکام روابط پاراسوشیال در آن ها افزایش پیدا کند.

شباهت های روابط فرا اجتماعی با روابط واقعی

البته علیرغم ماهیت یک طرفه این نوع از رابطه، شباهت های متعددی بین آن و روابط اجتماعی سنتی تر وجود دارد. جالب است بدانید که مطالعات نشان می دهد که روابط پاراسوشیال داوطلبانه هستند، در آن ها حس همراهی وجود دارد و تحت تأثیر جذابیت اجتماعی قرار می گیرند. علاوه بر این، بینندگان با فرد موردنظرشان در رسانه ارتباط برقرار می نمایند و نسبت به آن ها احساس محبت، قدردانی، اشتیاق، تشویق و وفاداری را ابراز می نمایند. از طرفی همانطور که حفظ رابطه واقعی مانند رابطه با دوستان و همسر، با تعامل پیش می رود، حفظ رابطه در روابط پاراسوشیال به وسیله رویدادهایی مانند تماشای هفتگی سریال یا لایوهای اینستاگرام رخ می دهد. بعلاوه شبکه های اجتماعی ای مانند توییتر، فیس بوک و اینستاگرام، به شیفتگان سلبریتی ها فضای بیشتری برای بیان احساسات می دهد.

آشنایی با انواع روابط پاراسوشیال یا فرااجتماعی

افرادی که وابسته یک رابطه پاراسوشیال می شوند رابطه برای آن ها به شکلی است که گویا فرد در یک ارتباط واقعی واقع شده است و همان حس آرامش و امنیتی که در یک رابطه واقعی حس می گردد را در چنین حالتی تجربه می نماید. البته چنین تجربه ای می تواند در رده بندی های مختلفی قرار گیرد که مسلما دور شدن از جنبه تفریح قضیه می تواند نوعی اختلال در نظر گرفته گردد.

• رابطه از نوع تفریح-اجتماعی (Entertainment-social PSR)؛ این تجربه زمانی شکل می گیرد که شما به یک فرد مشهور یا سلبریتی جذب می شوید، از هواداران او می شوید و در مورد او با دیگران صحبت می کنید.
• شیفتگی شدید (Intense-personal PSR)؛ در این حالت فرد احساسات شدید و شخصی خود را نثار فرد مشهور می نماید و به نوعی شیفته او می گردد. در این حالت فرد ممکن است باور کند که در یک رابطه عاطفی با فرد مشهور است، یا اینکه ستاره ی پاپ موردعلاقه اش نیمه گمشده اوست.
• اختلال شخصیت مرزی (Borderline-pathological PSR)؛ به طور کلی این حالت نوعی اختلال شخصیت مرزی به شمار میرود که شامل فانتزی ها و عملکردهایی است که دیگران نمی توانند آن را کنترل نمایند. در چنین حالتی ممکن است فرد این توهم را داشته باشد که سلبریتی مورد علاقه اش او را دوست دارد و در خانه با او زندگی می نماید.

چرا رابطه پاراسوشیال در فکر یک سری افراد شکل می گیرد؟

از نظر روانشناختی، روابط پاراسوشیال به عنوان مساله ای آسیب شناختی در نظر گرفته می گردد و می تواند به علت تنهایی، انزوا و اضطراب اجتماعی رخ دهد. با این حال، بعضی از مطالعات نشان می دهند که هیچ ارتباطی بین تنهایی و شدت این نوع از رابطه بین بینندگان با شخصیت های مشهور وجود ندارد. افراد دارای روابط پاراسوشیال اغلب از شخصیت های مورد علاقه خود برای یاری به آن ها برای گذراندن روزهای سخت در زندگی قدردانی می نمایند. به علاوه، بعضی از افراد این شخصیت ها را به عنوان یاریی برای شکل دهی به هویت خود در نظر می گیرند. به همین دلیل باید به یاد داشته باشید که حمایتی که این روابط ارائه می نمایند برای افرادی که درگیر آن می شوند، ارزش است و با حضور رسانه های اجتماعی، این ارزش عمیق تر هم شده است.

آیا رابطه پاراسوشیال فایده ای هم دارد؟

در حالت کلی در این نوع از روابط، ارتباط به گونه ای در فکر شخص پیش می رود که شانس طرد شدن را نفی می نماید و افراد را توانمند می سازد تا با معشوق هم زاد پنداری نمایند و پاسخ های همدلانه را در فرد برمی انگیزد. بعلاوه این نوع رابطه فکری می تواند به افراد انگیزه و احساس تعلق بدهد. حتی جالب است بدانید که اعتماد به نفس هم در افراد دگیر در این ماجرا افزایش پیدا می نماید و اگر آن فرد مشهور عقایدی مثبت در زندگی داشته باشد، فرد معشوق خیلی راحت آن موارد را می پذیرد.

طبق تحقیقاتی، روابط پاراسوشیال یا فرااجتماعی ممکن است در شکل دهی به هویت جوانان و توسعه دامنه استقلال فردی آنان نقش داشته باشند. با این حال به رغم تمام این مزایا، بحث ها و جدل های بسیاری در مورد نقش این روابط، در تمایل به انزوا یا عدم علاقه به انزوا در افراد یک جامعه در جریان است. حتی بعضی از محققان بر این باورند که روابط پاراسوشیال قادرند شبکه اجتماعی افراد را توسعه دهند، چراکه افرادی که روابط پاراسوشیال را شکل می دهند، می توانند پیوندهای دوستی و عاطفی محکم تری با دیگران برقرار نمایند. زمانی که هواداران یک سلبریتی یا اینفلوئنسر با یکدیگر ارتباط برقرار می نمایند، این نوع از ارتباط به آن ها یاری می نماید که کمتر احساس انزوا نمایند. این امر به ویژه در طول قرنطینه های COVID-19، زمانی که نرخ افرادی با اختلال PSR در حال افزایش بود، هم صادق است.

آیا روابط پارسوشیال یا فرااجتماعی می تواند خطرناک باشد؟

اولین چیزی که در این نوع از روابط قابل بحث است این است که اگرچه بیشتر محققان بیان می نمایند که درگیر شدن در ارتباطات فرا اجتماعی طبیعی است و بر این باور هستند که به جز در موارد حاد، بیشتر مردم می دانند که روابط آن ها با چهره های رسانه ای واقعی نیست. با این حال این نوع از روابط آسیب های خاص خود را به شکل مستقیم و غیرمستقیم برای خود و دیگران دارد.

• رفتارهای سالم را متوقف می نماید؛ به یاد داشته باشید که مطالعات زیادی نشان می دهد که جدایی از یک رابطه پاراسوشیال مانند زمانی که برنامه یک سلبریتی، یا سریالی تمام می گردد یا فرد مشهور پست گذاشتن در شبکه های اجتماعی را متوقف می نماید می تواند فرد شیفته را از یک سری رویه های سالم در زندگی دور کند. به عنوان مثال زمانی که سریال مرود علاقه فردی با بازی سلبریتی محبوبش تمام می گردد، فرد ناراحت می گردد و ممکن است کمتر به برنامه های ورزشی و روتین های تغذیه سالم توجه نشان دهد.
• سلامت روان شما را مختل می نماید؛ اگر در چنین روابطی درگیر باشید، چندان دور از فکر نیست که دائما خود را از جنبه های متنوعی با آن ستاره مقایسه کنید و همین مساله هم می تواند بر سلامت روان شما تأثیر منفی بگذارد. به عنوان مثال شما ممکن است دائما آرزوی داشتن اندامی به زیبایی آن سلبریتی یا پول و معروفیت او را داشته باشید.
• منجر به وسواس و اعتیاد به رسانه می گردد؛ در موارد شدیدتر، این نوع از روابط، می تواند به پاتولوژی شخصیت مرزی منجر و باعث گردد که فرد از واقعیت جدا گردد. بعلاوه این روابط خیالی می تواند باعث گردد که فرد دست به عملکردهای عجیبی مانند تعقیب یک سلبریتی بزند. بعضی تحقیقات نشان می دهند که هر چه مدت زمان بیشتری را در رسانه های اجتماعی و دنبال کردن سلبریتی ها سپری کنید، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به اختلالاتی از این دست باشید. رابطه پاراسوشال می تواند اعتیاد و وابستگی به رسانه ها را در افراد درگیر با این مشکل افزایش دهد، که طبیعتا در بسیاری از جنبه های سلامتی فرد هم تأثیرگذار است.
• روابط واقعی شما را ضعیف می نماید؛ مطالعات نشان می دهد که افراد درگیر با PSR ممکن است با ایجاد تعارض، نارضایتی و سایر مسائل در روابط واقعی درگیر شوند. بعلاوه یک مطالعه نشان می دهد کسانی که زمان زیادی را صرف پرستش افراد مشهور می نمایند، در تست های شناختی نمره پایین تری کسب می نمایند.

منبع: find a psychologist